Bernardin Gantin urodził się 8 maja 1922 r. w miejscowości Toffo na terenie stołecznej archidiecezji Kotonu w dawnym Dahomeju (obecnie Benin). Jego ojciec był pracownikiem kolei żelaznej, co znalazło odzwierciedlenie w jego nazwisku, które w języku miejscowym oznacza „żelazne drzewo” i w jego herbie biskupim. Po studiach w swym kraju ojczystym i na Papieskim Uniwersytecie Urbanianum w Rzymie 14 stycznia 1951 roku w Kotonu przyjął święcenia kapłańskie, po czym pracował duszpastersko w swej archidiecezji, a następnie kontynuował studia w Rzymie.

11 grudnia 1956 roku Pius XII mianował go biskupem pomocniczym Kotonu; sakrę przyjął 3 lutego następnego roku w Wiecznym Mieście z rąk ówczesnego dziekana Kolegium Kardynalskiego kard. Eugène’a Tisseranta. Miał wówczas niespełna 34 lata i był jednym z najmłodszych biskupów na świecie. 5 stycznia 1960 roku został arcybiskupem metropolitą tego miasta - jako pierwszy Afrykanin na stanowisku kościelnym tej rangi. W latach 1962-1965 uczestniczył w obradach Soboru Watykańskiego II, a następnie w zgromadzeniach Synodu Biskupów. W tym też czasie przewodniczył Regionalnej Konferencji Biskupiej Afryki Zachodniej.

28 czerwca 1971 roku Paweł VI powołał go do Rzymu na zastępcę sekretarza Kongregacji Ewangelizacji Narodów, a 26 lutego 1973 roku abp Gantin został sekretarzem tej dykasterii. 19 grudnia 1975 roku papież mianował go wiceprzewodniczącym, a 16 grudnia 1976 roku proprzewodniczącym Papieskiej Komisji „Iustitia et Pax”. Gdy na konsystorzu 27 czerwca 1977 roku hierarcha afrykański został kardynałem, stał się już pełnoprawnym przewodniczącym tego urzędu. 4 września 1978 roku Jan Paweł I powołał go na szefa Papieskiej Rady „Cor Unum”. Jego następca - Jan Paweł II mianował kard. Gantina 8 kwietnia 1984 roku prefektem Kongregacji ds. Biskupów i (z urzędu) przewodniczącym Papieskiej Komisji ds. Ameryki Łacińskiej, działającej w jej ramach. Stał się tym samym pierwszym kardynałem afrykańskim piastującym tak wysokie stanowiska w Kurii Rzymskiej.

To on jako prefekt musiał oznajmić abp. Marcelowi Lefebvre’owi papieską decyzję o ekskomunice za konsekrowanie biskupów bez zgody papieża 30 czerwca 1988 roku. W sierpniu 1981 roku był legatem Jana Pawła II, który leczył się z ran po zamachu na Placu św. Piotra 13 maja tegoż roku, na 42. Międzynarodowym Kongresie Eucharystycznym w Lourdes. W maju 1997 roku uczestniczył w Międzynarodowym Kongresie Eucharystycznym we Wrocławiu. Poza tym wielokrotnie reprezentował Ojca Świętego na różnych międzynarodowych spotkaniach i wydarzeniach kościelnych na całym świecie. Uczestniczył w niemal wszystkich zgromadzeniach zwyczajnych i nadzwyczajnych Synodu Biskupów. 5 czerwca 1993 roku został dziekanem Kolegium Kardynalskiego jako pierwszy czarny Afrykanin w ponad 800-letniej historii tej instytucji.

8 maja 2002 roku skończył 80 lat, tracąc tym samym prawo udziału w konklawe i stopniowo ustępując ze wszystkich urzędów kurialnych. 4 grudnia tegoż roku wrócił do Beninu. „Opuściłem fizycznie Rzym, ale moje serce tam pozostało. Czuję się nadal rzymskim misjonarzem w swej ojczyźnie, gdzie świadczę o trosce całego Kościoła” - powiedział później w jednym z wywiadów.