Reklama

Nauka

Zadziwiający kalafior

Adobe Stock

Dość często spotykamy w naszym menu odpowiednio przyrządzoną potrawę, której głównym składnikiem jest popularny kalafior biały. Nie zawsze jednak zdajemy sobie sprawę z faktu, jakim interesującym jest on warzywem i jakie są jego związki z liczbami i ze szczególną geometrią.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Kalafior biały (Brassica oleracea var. botrytis L.) jest odmianą kapusty warzywnej. Najpierw kilka słów o samym warzywie. Jego nazwa pochodzi z łaciny, w której słowo caulis oznacza „kapustę z kwiatem”. Kalafior to roślina jednoroczna. Podczas wzrostu wytwarza zwarte skupienie skróconych, mięsistych pędów kwiatowych, zwane różą. Róże zwykle są białe i układają się w charakterystyczne spirale. Warto wiedzieć, że kalafior uprawiany był już w 600 r. przed Chr. w Azji Mniejszej, po czym zawędrował do Italii, a stamtąd do pozostałych europejskich krajów. Tak więc kalafior był już znany w starożytnym Rzymie i w Grecji, skąd rozprzestrzenił się do innych państw. W naszym kraju kalafior zaczęto uprawiać na przełomie XVI i XVII wieku. Jest prawdopodobne, że do Polski sprowadziła go królowa Bona Sforza. Drugim warzywem, na które warto zwrócić uwagę, jest kalafior romanesco. Kalafior ten odkryto we Włoszech w XVI wieku. Hodowano go od ok. 1500 r. przede wszystkim w Rzymie oraz w Neapolu. Stąd nazwa pochodzi właśnie od Wiecznego Miasta – Rzymu. Naukowcy przypuszczają, że roślina stanowi krzyżówkę kalafiora zwyczajnego i brokułu, choć jej dokładne pochodzenie wciąż pozostaje zagadką. W języku angielskim występuje pod wieloma określeniami: romanesco broccoli, romanesque cauliflower, roman cauliflower, broccolo romanesco. W Polsce, choć rzadko, kalafior romanesco nazywa się rzymskim brokułem.

Matematyka na talerzu

Reklama

Przyjrzyjmy się nieco bliżej, jakim warzywem jest kalafior i co ma wspólnego z matematyką. W tym celu zapoznajmy się z pewnymi liczbami, które noszą nazwę liczb Fibonacciego. Przedstawił je Leonardo Fibonacci, który był włoskim matematykiem żyjącym na przełomie XII i XIII wieku. Jest rzeczą bardzo interesującą, jaki ciąg liczbowy tworzy te liczby. Otóż pierwsze dwie liczby to 0 i 1, a następna liczba jest sumą dwóch poprzednich. Dla lepszej jasności wypiszmy kilka liczb, które tworzą następujący ciąg: 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144... Zaliczanie zera ciągu Fibonacciego zależy od umowy. Zwykle ciąg liczb Fibonacciego zaczyna się od liczb 1, 1, 2, 3... Jest rzeczą zdumiewającą, że liczby Fibonacciego, obok matematyki, mają – jak się wydaje – niezliczoną ilość interpretacji. Przedstawmy jedną z nich, analizując oba typy kalafiorów. Otóż zwróćmy baczną uwagę na to, że spirale tworzące różyczki kalafiora białego układają się w taki sposób, iż mają ścisły związek z liczbami Fibonacciego. Jeżeli spojrzymy dokładniej na kalafior biały, to zauważymy pięć spiral prawoskrętnych i osiem spiral lewoskrętnych. Są to liczby Fibonacciego 5 i 8. Zadziwiające, że właśnie tak jest. Z kolei spirale tworzące różyczki kalafiora romanesco również układają się w taki sposób, że ich liczba to liczby Fibonacciego, ale z tą różnicą, że liczba spiral prawoskrętnych to osiem, a liczba spiral lewoskrętnych to trzynaście. A to właśnie znów liczby Fibonacciego: 8 i 13. Ale na tym nie koniec zadziwiających własności obu kalafiorów. Spójrzmy jeszcze raz na ich spirale. Owe spirale są znów o tych samych własnościach, które opisaliśmy. Czy to nie zaskakujące?! Układy spiralne i mające akurat związek z liczbami Fibonacciego występują w wielu gatunkach warzyw i owoców – ale to już inna historia.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Fraktale

Kalafiory mają budowę fraktali. Co to są fraktale? Otóż pojęcie „fraktal” w znaczeniu potocznym oznacza zwykle obiekt samopodobny, tzn. taki, którego części są podobne do całości, albo „nieskończenie złożony”, ukazujący coraz bardziej złożone detale w dowolnie wielkim powiększeniu. Ze względu na olbrzymią różnorodność przykładów matematycy obecnie unikają podawania ścisłej definicji fraktala. Spójrzmy jeszcze raz na spirale obu kalafiorów. Owe spirale są znów o takich właściwościach, że różyczka kalafiora białego ma również pięć lewoskrętnych i osiem prawoskrętnych spiral. Podobnie różyczka kalafiora romanesco – osiem lewoskrętnych i trzynaście prawoskrętnych spiral. Gdy jeszcze pod lupą spojrzymy na te różyczki obu kalafiorów, dojdziemy do takich samych wniosków. Prawda, że zaskakujące?! Podsumowując, dodajmy, że struktury o budowie fraktalnej są powszechnie spotykane w przyrodzie. Przykładem mogą być krystaliczne skalne dendryty, płatki śniegu, system naczyń krwionośnych, systemy wodne rzek lub błyskawice. Układy fraktalne występują również w ulistnieniu niektórych zbóż.

Właściwości zdrowotne kalafiorów

Kalafior biały zaliczany jest do bardzo wartościowych warzyw, ponieważ ma nie tylko cenny dla naszego zdrowia skład chemiczny, ale również znakomite walory smakowe i dietetyczne. Wymieńmy tylko niektóre pierwiastki chemiczne: sód, potas, magnez, wapń, mangan, żelazo, miedź, cynk, fosfor, fluor, chlor, jod, karoteny. Ponadto kalafior ten zawiera obok cennych witamin – m.in. K, B1, B2, B6, C – kwasy takie jak nikotynowy i pantotenowy. Nadto w skład kalafiora wchodzą olejki eteryczne. Przykry zapach podczas gotowania powoduje wydzielająca się siarka.

W sklepach spożywczych można spotkać także kalafior romanesco w kolorze ciemnozielonym. Ciekawe, że 100 g kalafiora romanesco zawiera jedynie ok. 30 kalorii i na próżno szukać w nim tłuszczu. Kalafior ten jest źródłem witaminy C, która korzystnie wpływa na zęby i zapewnia znakomitą kondycję skóry. Oba typy kalafiorów stanowią dobrą koncepcję zdrowej żywności wegańskiej.

Autor jest doktorem nauk technicznych, wykładowcą w Akademii Nauk Stosowanych Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Szczecinie.

Podziel się:

Oceń:

2025-04-01 17:21

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Zmarł Piotr Nowina-Konopka, b. ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej

2025-06-13 09:37
Piotr Nowina-Konopka

pl.wikipedia.pl

Piotr Nowina-Konopka

Dziś w nocy w wieku 76 lat zmarł Piotr Nowina-Konopka - działacz katolicki, polityk, poseł, inicjator Polskiej Fundacji im. Roberta Schumana, w latach 2013 - 2016 ambasadorem Rzeczypospolitej Polskiej przy Stolicy Apostolskiej. Wcześniej, w latach 1999 - 2004 był rektorem Kolegium Europejskiego w Natolinie.

Więcej ...

Izrael/ Reuters: w Jerozolimie i Tel Awiwie słychać wiele eksplozji

2025-06-13 21:12

PAP/EPA/ATEF SAFADI

Liczne eksplozje są słyszane w piątek wieczorem w Jerozolimie i Tel Awiwie - podała w piątek wieczorem agencja Reuters. Według irańskich mediów w kierunku Izraela z Iranu wystrzelona została druga fala dziesiątek rakiet.

Więcej ...

Papież zachęca Polaków do budowania jedności w Chrystusie

2025-06-14 11:04

PAP

Szukajcie w Jezusie mocy do budowania jedności - w waszych rodzinach, ojczyźnie i w świecie - powiedział Leon XIV pozdrawiając Polaków 14 czerwca podczas dzisiejszej jubileuszowej audiencji specjalnej.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Zapadły decyzje w sprawie tegorocznych kanonizacji Acutisa...

Kościół

Zapadły decyzje w sprawie tegorocznych kanonizacji Acutisa...

Zmarł Piotr Nowina-Konopka, b. ambasador RP przy Stolicy...

Wiadomości

Zmarł Piotr Nowina-Konopka, b. ambasador RP przy Stolicy...

„Ani razu się nie poskarżył”. Jak wyglądały...

Wiara

„Ani razu się nie poskarżył”. Jak wyglądały...

Czy jestem wierny przysiędze złożonej przed Bogiem i...

Wiara

Czy jestem wierny przysiędze złożonej przed Bogiem i...

Spotkanie w Lednicy nagle przerwane! Służby ogłosiły...

Kościół

Spotkanie w Lednicy nagle przerwane! Służby ogłosiły...

Komunikat w sprawie niektórych wypowiedzi medialnych ks....

Kościół

Komunikat w sprawie niektórych wypowiedzi medialnych ks....

Niedziela Zesłania Ducha Świętego w katedrze Notre Dame:...

Kościół

Niedziela Zesłania Ducha Świętego w katedrze Notre Dame:...

Matka Boża Częstochowska zatrzymana na granicy Unii...

Kościół

Matka Boża Częstochowska zatrzymana na granicy Unii...

#LudzkieSerceBoga: Poznaj Serce Jezusa, tak bliskie...

Kościół

#LudzkieSerceBoga: Poznaj Serce Jezusa, tak bliskie...