Rok jubileuszowy rozpocznie się 7 maja w święto patronalne Kielc: Matki Bożej Łaskawej Kieleckiej, a zakończy 7 października 2021 r. w święto Matki Bożej Różańcowej. To ważne odpusty maryjne, które obrosły tradycją w dawnej kieleckiej kolegiacie (dzisiaj bazylice). Bogate obchody, na miarę jubileuszu, na razie nie są – ze względu na epidemię – możliwe, ale w miarę upływu czasu wydarzeń jubileuszowych będzie przybywało.

Słowo Biskupa i komunikat

Kuria diecezjalna w Kielcach wystosowała komunikat, w którym zachęca proboszczów kieleckich i wiernych do uczestnictwa online i zbudowania łączności duchowej w ramach obchodów 850 lat bazyliki katedralnej w Kielcach, a szczególnie w inauguracji jubileuszu 7 maja.

„7 maja będziemy obchodzić uroczystość Najświętszej Maryi Panny, Matki Łaski Bożej, głównej patronki miasta. Obchody uroczystości w parafii katedralnej łączą się z rozpoczęciem Roku Jubileuszowego 850-lecia istnienia bazyliki, który trwać będzie do 7 października 2021 r.” – poinformowano w komunikacie.

7 maja w bazylice katedralnej o godz. 18.00 będzie sprawowana Msza św. pod przewodnictwem biskupa tarnowskiego Andrzeja Jeża i kieleckich biskupów: bp. Jana Piotrowskiego, bp. Mariana Florczyka i bp. Andrzeja Kalety. Bp Piotrowski prosi kielczan o łączność w tej godzinie.

„Biskup ordynariusz prosi, aby w łączności z kościołem katedralnym we wszystkich parafiach kieleckich o godz. 18.00 pod przewodnictwem księży proboszczów zostały odprawione Msze św., po których zostanie odczytany Akt Zawierzenia Miasta Matce Bożej Łaskawej i udzielone błogosławieństwo Najświętszym Sakramentem” – czytamy w komunikacie.

Z okazji jubileuszu bp Jan Piotrowski wystosował Słowo do wiernych.

„Od 850 lat, poprzez wiele dziejowych doświadczeń, pięknych

i chwalebnych, dramatycznych i upokarzających, kościół na wzgórzu katedralnym zawsze był niczym latarnia morska, wskazująca wszystkim wierzącym, jak bezpieczne dopłynąć do brzegu” – pisze Ksiądz Biskup.

Przypomina, że „skarbem kolegiaty były pokolenia kielczan i wiernych diecezji kieleckiej”, wspomina postać Wincentego z Kielc i jego hymn „Gaude Mater Polonia” – „Ciesz się, Matko Polsko”, którego najstarszy zapis, umieszczony

w zabytkowym „Antyfonarzu Kolegiaty Kieleckiej”, przechowywany jest

w skarbcu katedralnym.

Biskup wskazuje także m.in. na zawierzenie kielczan i kościoła Matce Bożej.

„Obecność od ok. 1600 roku Niepokalanej i Wniebowziętej w cudownym obrazie Matki Bożej Łaskawej Kieleckiej – uroczyście ukoronowanym

3 czerwca 1991 r. przez Ojca Świętego Jana Pawła II – i ogłoszenie Jej patronką naszego miasta, to wielkie zobowiązanie” – podkreśla.

Niech nasze powierzenie się Maryi Wniebowziętej, Łaskawej Pani Kieleckiej, oraz dar odpustu zupełnego przydzielony przez Stolicę Apostolską na czas jubileuszu, umacnia naszą wiarę, ożywia nadzieję i pozwoli nasycać miłością nasze codzienne życie współczesnych świadków Jezusa Chrystusa

i wiernych dzieci Kościoła” – pisze bp Jan Piotrowski.

Duchowo, kulturalnie, naukowo

Jak tłumaczy, ks. kan. Adam Kędzierski, proboszcz parafii katedralnej, bardzo ważne jest podkreślenie, że Matka Boża Łaskawa z bazyliki jest patronką miasta.

Zaplanowane ponad roczne obchody jubileuszowe będą odbywały się na trzech płaszczyznach.

Pierwsza, duchowo-duszpasterska obejmuje uroczystości religijne, głównie otwarcie i zakończenie jubileuszu, misje głoszone przez redemptorystów, rekolekcje i katechezy; druga ma wymiar kulturalny, z cyklem m.in. koncertów organowych zaplanowanych w lecie, a trzecia – wymiar naukowy. Chodzi o konferencję naukową dotyczącą dziejów katedry i związanych z nimi postaci, przygotowaną wspólnie przez środowisko naukowe kieleckiego Seminarium i Uniwersytetu Jana Kochanowskiego. Konferencja skutkowałaby publikacją naukową.

Ks. Kędzierski wiąże z nią duże nadzieje w odkrywaniu wiedzy o początkach kościoła kieleckiego, ale też uzależnia przebieg i termin wydarzeń jubileuszowych od sytuacji w kraju.

Dodatkowym elementem jubileuszu ma być specjalne wotum wdzięczności na 850 lecie. Chodzi o generalny remont organów bazyliki, za kwotę opiewającą na ok. 3 mln zł. Ostatni taki remont miał miejsce 50 lat temu.

Skarby kieleckiej bazyliki

Według Jana Długosza, kielecki kościół ufundował 1171 r. biskup krakowski Gedko, a poświęcił być może kolejny z biskupów, bł. Wincenty Kadłubek prawdopodobnie w 1213 r. Zapewne od początku istniała przy tym kościele kapituła.

Kościół ulegał wielu przeobrażeniom, począwszy od skromnej, kamiennej, dwuwieżowej budowli. W 1805 r. świątynię po raz pierwszy podniesiono do godności katedry, kiedy to ustanowiono diecezję kielecką. Ponownie - i ostatecznie ustanowiono biskupstwo kieleckie w roku 1882. W 1971 r. podniesiono katedrę kielecką do godności bazyliki mniejszej, a w 1982 r. uznano ją za ogólnodiecezjalne sanktuarium maryjne.

Katedra kielecka pozostaje dziełem anonimowym - nieznane są nazwiska projektanta ani XVII- ani XVIII-wiecznej części. Obecnie ma status Pomnika historii.

Wewnątrz świątyni warto zwrócić uwagę szczególnie na dwa obrazy. Pierwszy - Wniebowzięcia NMP malowany w Rzymie w 1730 r. przez Szymona Czechowicza - znajduje się w ołtarzu głównym. W nawie bocznej (południowej) odbiera cześć słynący łaskami obraz MB Łaskawej Kieleckiej, koronowany przez Jana Pawła II.

Pod opieką MB Łaskawej Kieleckiej

Dzieje Patronki miasta rozpoczynają się ok. 1600 roku, kiedy to Wojciech Piotrowski, audytor krakowskiego sądu biskupiego, ofiarował kieleckiej kolegiacie obraz z wizerunkiem Matki Bożej z Dzieciątkiem. Obraz namalował nieznany autor na przełomie XVI/XVII wieku. Twarze Matki i Syna są spokojne i łagodne; Maryję okrywa ciemnozielony szal (maforion), spod którego jest widoczna czerwona suknia. W czerwoną szatę jest także ubrane Dzieciątko o bosych stopach. Wizerunek został wykonany w klimacie zapożyczonym z malarstwa bizantyjskiego i nazywany jest Hodegetrią: Matka Boża jako Przewodniczka, wskazując na Chrystusa, przypomina nam, że to On jest Drogą, Prawdą i Życiem.

W oparciu o ten właśnie obraz zaprowadzone zostało w tutejszym kościele z inicjatywy dominikanina z Piotrkowa Mateusza Borowca, Arcybractwo św. Rozalii, czyli różańcowe, którego opiekunem był wielki dobrodziej kościoła ks. Maciej Obłamkiewicz. Miało to miejsce w 1626 r. Jest to pierwsze potwierdzenie źródłowe funkcjonowania kultu Madonny. Warto podkreślić, że już ok. 1630 r. obraz po raz pierwszy ozdobiono koronami, które skradziono w 1824 r. (ponownej koronacji dokonał dopiero Jan Paweł II).

Parafia podlegająca kieleckiej kolegiacie była bardzo obszerna - szybko więc rozprzestrzeniała się w okolicy wieść o cudownym obrazie i jego mocy. Wierni modlący się przed obrazem doznawali wielu łask, i ta właśnie cecha stała się jednym z przydomków Matki Boskiej Kieleckiej - co zapisano na ramie: „Matka Boska Kielecka Łaskawa XVII w." Wyrazem kultu są liczne wota. Do poł. XVII w. – jak zapisano w albumie „Kielce. Historia, kultura, sztuka” („Jedność”, 2003) – naliczono przy ołtarzu prawie dwieście przedmiotów o wotywnym charakterze – w tym wiele tabliczek o różnorodnej dekoracji, plakietek, biżuterii i in.

W 1636 r. obraz został przyozdobiony srebrną, pozłacaną sukienką w kwiaty, ofiarowaną przez kanonika Stanisława Panceriusa. Na sukience Matka Boża trzymała w ręku berło, a Pan Jezus - kulę ziemską. Na głowach Dzieciątka i Maryi zawieszono pozłacane korony ufundowane przez mieszczan kieleckich.

Ożywienie kultu miało miejsce w połowie XVIII stulecia - w 1730 r. obraz Matki Boskiej Łaskawej umieszczono w specjalnym ołtarzu ufundowanym przez biskupa krakowskiego Felicjana Konstantego Szaniawskiego. Następnie, w roku 1757 obraz odnowił ks. Antoni Brygierski, kielecki malarz.

Pierwotna dekoracja nie przetrwała, zostały skradzione korony i sukienki, dopiero w 1872 kielczanin Ignacy Smoleń ufundował nowe sukienki w miejsce skradzionych.

Wielkim współczesnym czcicielem wizerunku Matki Boskiej Łaskawej w Kielcach był proboszcz katedralny, a potem biskup Mieczysław Jaworski. Z jego inicjatywy rozpoczęto starania o koronację cudownego obrazu.

W 1989 r. gruntownie odnowiono wizerunek. 3 czerwca 1991 r. korony na głowy Matki Bożej Łaskawej Kieleckiej i Jej Syna założył Jan Paweł II, polski papież, podczas pielgrzymki do Polski. Wówczas także uporządkowano wnętrze kaplicy, w którym umieszczony jest wizerunek.