Słynny kaznodzieja i wielki czciciel Maryi, o. Konstanty Zukiewicz, nazwał obraz Matki Bożej Żółkiewskiej „Królewską pociech”. Określenie to związane jest z listem, który król Jan Kazimierz wysłał do prowincji ruskiej dominikanów, do o. Jacka Klońskiego.

Treścią jego jest sprawa odesłania obrazu wraz z kapelanem obozowym o. Janem Humieckim do klasztoru w Żółkwi. W liście tym, pisanym na czerpanym papierze, monarcha wyznaje, iż czyni to niechętnie, ale „na żądanie zwierzchności i na gorące pragnienia pobożnych". Epistoła wyszła z kancelarii królewskiej w Warszawie, 17 października 1668 roku, z własnoręcznym podpisem króla i jego pieczęcią. Jak przekazuje historia, w czasie „potopu" szwedzkiego obraz Matki Bożej znajdował się w obozie Jana Kazimierza. Przebywał w nim przez 13 lat, aż do abdykacji królewskiej.

Obraz Matki Bożej, umieszczony w królewskim ołtarzu polowym, towarzyszył królowi w trudnym dla Polski okresie potopu szwedzkiego. Królewska Pociecha z jednej strony konotuje duchowy wpływ (tego konkretnego) wizerunku Matki Chrystusa na osobę monarchy i na losy Polski, z drugiej zaś sygnalizuje i uwypukla samą pośredniczącą rolę osoby Maryi w uzyskaniu przez króla pomocy.

Ówczesny autor włoski o. Hipolit Maraccio w swoim dziele Familia Mariana pisze, iż „nie da się opowiedzieć, jakie czule dowody kultu i pobożności okazywał król dla Bogarodzicy. Szczególnie czci! Jej wizerunki, któremi przepełnione były jego komnaty". Nic więc dziwnego, że 1 kwietnia 1656 roku w katedrze lwowskiej obrał Maryję na Królową Polski.

Późniejsze losy Obrazu są smutne, bowiem gdy wybuchła druga wojna światowa, Polska utraciła rozległe Kresy wschodnie. Zamieszkujący tam rodacy musieli szukać schronienia między Odrą i Wisłą. Podsycane przez wrogów nacjonalizmy obchodziły się z Polakami w sposób bezwzględny i barbarzyński.

Uchodząc do Polski, zabierali ze sobą najdroższe pamiątki, wśród których na pierwszym miejscu były przedmioty kultu religijnego - najczęściej obrazy z domów rodzinnych, a także z kościołów. Również ojcowie dominikanie z Żółkwi zabrali swoją Patronkę w powojenną tułaczkę. Obraz znalazł schronienie w kaplicy dominikańskiego klasztoru św. Józefa w Warszawie na Służewie, a w 1994 roku w nowo wybudowanym kościele św. Dominika. Jednak Matka Boża powróciła na Kresy w kopii wizerunku, który wykonała poznańska artystka Małgorzata Sokołowska. Mija 25 lat odkąd warszawscy dominikanie ze Służewa przekazali kopię Niepokalanej Królowej Różańca dla kościoła katolickiego w mieście hetmana Żółkiewskiego.

Dziś z wiarą klękamy przed tym wizerunkiem na umęczonej i utrudzonej ziemi ukraińskiej. Patrzymy na Maryję, która jest świadkiem wielkich zwycięstw i wojennej pożogi. Z ufnością dziecka wołamy: udziel pokoju dniom naszym.

ks. Krzysztof Hawro